Ogólnie rzecz ujmując, psychoterapia sprzyja poprawie jakości życia. Co do zasady jest ona sposobem leczenia zaburzeń psychicznych – tuż obok farmakoterapii, czyli leków. Nie oznacza to jednak, że z jej dobroczynnego działania mogą skorzystać jedynie osoby doświadczające objawów chorób lub zaburzeń psychicznych.
Psychoterapeuta pomoże Ci ulepszyć Twoje życie
Zastanówmy się nad znaczeniem słów „naprawa” i „poprawa”. Brzmią podobnie, jednak istnieje między nimi subtelna różnica. W przypadku pierwszego z nich mamy na myśli sytuację, gdy coś nie działa tak, jak powinno, a my chcemy przywrócić prawidłowy stan rzeczy. I tak na przykład można oddać do naprawy zepsute auto czy pralkę, można też co nieco naprawić samemu, jeśli tylko ma się odpowiednie umiejętności i narzędzia – np. zreperować cieknący kran. Gdy mowa o poprawie, wcale nie mamy na myśli usterki lub błędu, a raczej udoskonalenie tego, co już działa dobrze (lub dość dobrze). Takie ulepszenia można stosować np. gdy chcemy podrasować samochód (jak przy wymianie felg i opon), przerobić nieco za szeroką sukienkę albo usprawnić działanie jakiegoś programu poprzez zainstalowanie aktualizacji. Jak to się ma do ludzi?
Gdy mam problem lub objawy zaburzeń psychicznych…
Jeśli przyjąć, że psychoterapia to forma leczenia, należy założyć, że aby z niej skorzystać, trzeba spełniać kryteria choroby lub zaburzenia – wówczas mowa o naprawie. Na przykład nasze zachowania przynoszą nam szkodę, nasze emocje są zbyt dotkliwie odczuwane, nasze myślenie o sytuacji jest błędne, a przez to – niekorzystne dla naszego dobrostanu lub niesprzyjające znalezieniu rozwiązania. Innymi słowy sytuacja jest niezbyt dobra, a my chcemy ją naprawić.
…i gdy wszystko jest w porządku (lub prawie w porządku)
Tuning auta lub aktualizacja aplikacji to z założenia poprawa, czyli ulepszenie. Samochód i bez wprowadzania zmian zawiezie nas do celu, ale np. zużyje więcej paliwa. Program i bez aktualizacji spełnia swoją rolę, ale po wprowadzeniu zmian może mieć dodatkowe funkcje lub działać szybciej. To analogia do sytuacji, w której człowiek jest zdrowy psychicznie, funkcjonuje na wystarczająco dobrym poziomie i zasadniczo nie ma potrzeby leczenia, ale odczuwa potrzebę rozwoju albo nabycia lub rozwinięcia określonych umiejętności, które ułatwią mu osiąganie celów czy zaspokajanie potrzeb.
Oto, w jakich sytuacjach (innych niż doświadczanie problemu, choroby, zaburzenia) psychoterapeuta może pomóc:
- Sytuacja podjęcia ważnej decyzji lub wprowadzenia życiowej zmiany. Czasem dokonanie wyboru nie jest łatwe. Wszystkie możliwości mogą być tak atrakcyjne, że nie potrafimy zdecydować. Niekiedy bywa odwrotnie – musimy wybrać między złym a gorszym. Zdarza się też, że doskonale wiemy, co w tej sytuacji okaże się dla nas najlepsze, ale mamy świadomość, że nasza decyzja będzie trudna do zaakceptowania przez otoczenie. Wreszcie, zdarza się, że musimy wybrać pomiędzy dobrem kogoś a swoim własnym.
- Chęć rozwoju osobistego, nabycia nowych umiejętności. Nierzadko zdajemy sobie sprawę, że w zasadzie wszystko jest w porządku, choć mogłoby być lepiej. Istnieje wiele sytuacji, w których nie zachowujemy się tak, jak byśmy tego chcieli, brak nam wiary w siebie, asertywności, łatwo dajemy się ponieść złości. Bywa i tak, że chcemy dowiedzieć się czegoś o sobie samym, zrozumieć schematy, według których funkcjonujemy, lub nauczyć się je przełamywać.
- Potrzeba edukacji na temat zaburzeń i problemów bliskiej osoby. W sytuacji, w której ktoś dla nas ważny choruje lub boryka się z poważnymi trudnościami życiowymi, naturalnym jest, że chcielibyśmy pomóc. Trudno to jednak zrobić, gdy nie rozumiemy, z czym właściwie mamy do czynienia – co to jest depresja i czym różni się od chandry, czy osoby chore na schizofrenię zagrażają bezpieczeństwu innych, jak zachować się wobec osoby cierpiącej na anoreksję? Wsparcie może być trafione tylko wówczas, gdy rozumiemy potrzeby drugiej osoby i charakter jej problemu – warto wiedzieć, jak pomagać (oraz, co równie ważne, jak nie pomagać!).
- Inne sytuacje, które dotąd nie znalazły się na tej liście, ponieważ pozostaje ona otwarta.
Pomoc dostosowana do potrzeb
Nie zawsze jedynym koniecznym wyjściem będzie psychoterapia. Bardzo prawdopodobne jest, że wystarczy wsparcie psychologiczne – mniej ustrukturyzowana forma pomocy, która nie ma na celu leczenia, a – jak sama nazwa wskazuje – wspieranie w inny sposób. Psychoterapeuta na podstawie wstępnej rozmowy zaproponuje adekwatną pomoc, a klient będzie mógł zdecydować, czy ta propozycja mu odpowiada.
Literatura:
Miller, W., R. i Rollnick, S. (2014). Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Padesky, C., A. i Greenberger, D. (2017). Umysł ponad nastrojem. Zmień nastrój poprzez zmianę sposobu myślenia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
